دکتر عبدالله احمدیه در گذشت

تولد 1265 در شهرامل – وفات دوشنبه چهارم مرداد ماه 1338 در تهران "

هفتاد و سه سال قبل در شهر آمل طفلی بدنیا آمد که پدر و مادرش نامش را عبدالله گذاردند.

این بنده خدا که در حقیقت باید براستی وی را نیز خادم برای خلق خدا گفت – پس از چهل و چهار سال خدمت طبابت بمردم ایران روز چهارم امرداد، 1338 از این عالم خاکی بجهان جاودانگی شتابت و در امامزاده عبدالله سر بر تراب نهاد.

می اصولا اهل مجادله نیستم و ذره ای میل ندارم راه را اغراق و مبالغه روم، بلکه مایلم اثر یا آثار همکاران را درجهای پزشکی کشورمان بعنوان یک درس آئین پزشکی برای همکاران جوان و مخصوصا" دانشجویان دانشکده پزشکی بنویسم تا این دسته بخصوص بدانند که:

زندگی کم عرض و طولی که بشر بدان غوطه ور است پشیزی ارزش ندارد. آنکس تواند نام آدمی بر خود نهد که گامی چند برای خدمت خدا بردارد."

آنکه تصور می نمایند آنچه که هست و نیست فقط وجود خودشان است یا آنکه خدای ناکرده نزد خود خیال می نمایند دنیا و مافیها برای آنان خلق و تهیه گردیده و چون نام آدمی بر او گذاردند هر چه بکند مجازاست جز جسم آدمی و روح حیوانی چیزی دارا نیستند چرا که:

آدمی را آدمیت لازم است                                      ورنه جان درکالبد دارد حمار

باری زحمت و تصدیع فراهم نیاورم و باصل موضوع بپردازم.

پس از مقدمه مختصر بالا که ذکر آن در مورد مرگ یکی از خادمین جهان پزشکی ایران لازم بلکه واجب بود به اصل مطلب می پردازم.

می تصمیم گرفته ام اگر شرح حال اطباء خدمتگزار کشور را بنویسم چه زنده باشد و چه بظاهر از نظر ها پنهان آنرا در دو قسمت بیاد دارم:

قسمت اول- شرح حالی ظاهری یعنی تحصیلات و زندگانی و حوادث و اتفاقات و مقاماتی که عهده دار شده اند. بعبارت اخری شرح زندگی که بزبان فرانسه آنرا بیوگرافی میگویند.

قسمت دوم – اثر یا آثاری که در زمان حیات و یا پس از مرگ از همکاران باقی می ماند.

قسمت اول را همکار دانشمند جوان ما آقای دکتر احمد نبوی که سالیان دراز رفیق و دوست و مصاحب مرحوم دکتر احمدیه و بمانند عبدالواحد جوزجانی در خدمت ابن سینا بوده اند برشته تحریر درآورده اند که ضمنا" از ایشان سپاسگزارم. اما قسمت دوم را راقم سطور بنظر خوانندگان گرامی می گذرانم.

اینک قسمت اول یعنی شرح حال مرحوم دکتر احمدیه

الف) تحصیلات: تحصیلات مقدماتی در مدارس قدیمه آمل و تهران و تحصیلات عالیه را در مدرسه دارالفنون سابق و در مکتب استادان فرانسوی چون پرفسور ژرژ. گاله و گاشه بپایان رسانیده و در سال 1333 هجری قمری برابر با 1915 میلادی باخذ دیپلم دکترا نائل آمده است. در سال 1314 شمسی برای مطالعات در رشته پزشکی و مشاهده ترقیات این علم در مغرب زمین عازم کشورهای آلمان، فرانسه و بلژیک شد و پس از بازگشت با تجاربی بیشتر ادامه خدمت مردم را در پیش گرفت.

ب)مشاغل: طبیب و جراح بیمارستان نظامی احمدیه – ماژور در ارتش- استاد تاریخ طبیبی و پارازیتوری در مدرسه طب دارالفنون – ریاست بهداری و قرنطینه بندرپهلوی آخرین شغلی که در وزارت بهداری بایشان رجوع گردید پست ریاست بهداری خراسان بود. ولی ایشان توجهی که نسبت به درمان بیماریها از طریق استفاده از گیاهان و روش گذشتگان پیدا کرده بودند و بخاطر تحقیق بیشتر در این راه از پذیرفتن این سمت خودداری کردند و ترجیح دادند که از این پس تا آخرین روز زندگانی، شبانه روز خود را فقط وقف مردم سازند. مرحوم دکتر احمدیه نه تنها طبیب ملت ایران بود بلکه از اقضی نقاط دنیا چه بوسیله نامه و چه حضوری بیماران عاصی العلاج با ایشان در تماس بودند.

شادروان دکتر احمدیه بخاطر تحقیقات با ارزششان در رشته طب باستانی نائل بدریافت تقدیرنامه هائی از مجامع پزشکی و فرهنگی ایالات متحده امریکا و اتحاد شوروی و پاکستان و ممالک دیگر گردیدند. در سال 1337 مجمع پزشکی طرفدار طب قدیم که مرکزش شهر کراچی میباشد ایشان را بعضویت خود پذیرفت و استاد را برای شرکت در کنگره بزرگ خود دعوت بمسافرت بپاکستان کرد. اما آن مرحوم بهیچ وجه حاضر نبود مطب خویش را حتی بطور موقت تعطیل کند و در این صورت از حرکت بدان صوب خودداری نمود.

ج) مدت طبابت آن مرحوم چهل و چهار سال تمام بود.

د)مولفات :1-جلد اول کتاب "راز درمان"در 360 صفحه 2- کتاب "راز روماتیسم –نقرس سیاتیک"در 108 صفحه 3-دو جلد کتاب که تاکنون انتشار نیافته بنام "بیماریهای عصبی "و جلد دوم راز درمان"

ه)بازماندگان: از مرحوم دکتر عبدالله احمدیه دو دختر و سه پسر باقی مانده است:

(سمتهای هر یک از آنان:آقای هوشنگ احمدیه متخصص در رشته مهندسی برق از آلمان

2-خانم دکتر آذر احمدیه دکتر در تعلیم و تربیت از دانشگاه سوربن فرانسه (همسر آقای دکتر نادر علوی)

3-آقای اسفندیار احمدیه استاد هنرمند نقاشی و مجسمه سازی

پایه گذار،طرح و سازنده نخستین فیلم های کارتون در ایران.

4-آقای سیروس احمدیه فارغ التحصیل رشته علوم اجتماعی و ژورنالیسم از پاریس، لیسانسیه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران و دارای درجه تخصصی مدیریت از فرانسه.

5-خانم منیژه احمدیه دیپلمه رشته خیاطی و هنرهای تزئینی از پاریس (همسر آقای دکتر فرامرز گودرزی)

و تدفین: تشیع جنازه با شکوه فراوانی در روز سه شنبه پنجم امرداد 1338 از منزل ایشان واقع در خیابان حقوقی شماره 103 انجام گرفت و بنابخواهش دوستان و مریدان آن روانشاد اتومبیل حامل جسد از طریق خیابان پامنار بسوی گورستان حرکت نمود. در هنگام رسیدن به برابر مطب همه با صدای بلند میگریستند چون خانه که مدت 44 سال درش بروی مردم باز بود و از سراسر نور امید تشعشع میکرد این بار غبار غم از سرو رویش می بارید.

جنازه با تاثر فراوان و در حضور دوستان،اقوام، مریدان و اهالی سرچشمه و پامنار در گورستان امامزاده عبدالله بخاک سپرده شد.

تا اینجا شرحی بود که همکار جوان ما آقای دکتر احمد نبوی دوست و ندیم و مصاحب مرحوم دکتر احمدیه برای مجله تهیه کرده که قسمتهای مهم و عمده آن در سطور بالا از نظر خوانندگان مجله گذشت.

با این شرح باید اضافه کرد:

مرحوم دکتر عبدالله احمدیه پنج فرزند جسمانی و تعداد زیادی فرزند روحانی بمانند آقای دکتر نبوی و شاگردانش که در مدرسه طب خدمتش را تلمذ نموده اند داشت که همه در غم استاد عزادار می باشند.

حال برویم بر سر قسمت دوم یعنی اثر مرحوم دکتر احمدیه

دکتر عبدالله احمدیه با آنکه دیپلمه طب جدید در ایران بود و چنانکه در شرح حال و مقام وی آمد طبیب و جراح در بیمارستان احمدیه سابق (محل قدیم قورخانه در ایران و محل فعلی قسمتی از تسلیحات ارتش درخیابان سپه روبروی بانک سپه) بود و مدتها بطریقه طب جدید طبابت می نمود معلوم نیست بچه علت هم خود را به تشخیص در باره طب قدیم و اصول تداوی باین سبک و توسل به گیاهان و داروها و عقاقیر ایرانی پرداخته است.

وی مدتها در خیابان امیرکبیر (خیابان چراغ برق سابق) جنب پامنار بسبک ایرانی طبابت نموده است و اغلب اطباء ایرانی مشارالیه را بعنوان یک طبیب با درمان بسبک ایرانی می شناختند.

مطالعات وی بیشتر با قانون ابن سینا بود و در میان اطباء استادان قدیم و پیش کسوتان بزرگ علم پزشکی ایران ابن سینا را انتخاب کرده بود.

از قانون ابن سینا تجارت زیادی داشت.

اثر تالیفی وی دو جلد کتاب می باشد چنانکه در شرح حالش بیان شد.

من شخصا" برای اثر دوم وی که "درمان روماتیسم و نقرس و سیاتیک (عرق النساء) " از نوشته های شیخ الرئیس ابی سیناست که ایشان تحقیق و تطبیق نموده اند ارج بیشتری قائل میباشم. در این کتاب وی بخوبی از عهده مطالب بیرون آمده است. بعلاوه مختصری از بسیاری اصطلاحات طب قدیم وفادار ما کوپه مربوط به سه بیماری فوق الذکر را بیان داشته اند.

بنده شخصا برای اثر دوم وی که "درمان روماتیسم و نقرس و سیاتیک (عرق النساء) از نوشته های شیخ الرئیس ابی سیناست که ایشان تحقیق و تطبیق نموده اند ارج بیشتری قائل میباشم. در این کتاب وی بخوبی از عهده مطالب بیرون امده است. بعلاوه مختصری از بسیاری اصطلاحات طب قدیم وفادار ما کوپه مربوط به سه بیماری فوق الذکر را بیان داشته اند.

بنده شخصا با ایشان بسیار مانوس بودم و در طی اجلاسات چندی که جهت تاریخ طب و بحث و فحص در اطراف طب قدیم و تاریخ ان با بعضی از همکاران دیگر داشتم اینطور استنباط کردم که:

شادروان دکتر عبداله احمدیه می خواسته است عموم امراض را از طریق تداوی بسبک طب قدیم درمان نماید و در این امر بسیار متعصب بودند.

"تنها همین امر بود که گاهگاهیسلیقه ایشان با بعضی از همکارانشان توافق نداشت"

کسی منکر نیست که طب کنونی فرزند و زائیده طب قدیم است و این اطباء قدیم و پیش کسوتان گذاشته اند که جاده را برای اطباء کنونی صاف نموده اند. اما نباید منکر طب جدید شد بلکه باید گفت:

"که اگرزحمت قدما و خدمات معاصرین نبود طب تا این درجه ترقی نمی نمود و باید اجر هر دو دسته را ملحوظ داشت چرا که :

چو نیکی کند کس تو پاداش کن.

باری کمی از مطلب دور افتادیم مقصود آن بود که مرحوم دکتر احمدیه با تمام قوا در فکر زنده نگاهداشتن و احیاء اصول درمان و تداوی بطریقه طب قدیم بود و در این راه بسیار کوشا و جاهد بود.

فقط دو عامل باعث آن شد که بمنظورش نائل نگردد.

اول اشتغال فوق العاده شبانه روزی اش به مطب و نبودن وقت برای مطالعه کافی. دوم نداشتن کمک و یار و یاور.

من شخصاٌ معتقدم اگر ایشان وقت کافی برای مطالعه یا کمک و یاور می داشتند مطمئنا بسیاری از نکات بسیار دقیقه درمانهای معجزه آسای قدما(یعنی همان قسمتی که اروپائیان سالیان دراز است در پی آنند و هر روز باطراف و اکناف مخصوصا بمشرق زمین و هندوستان هیئت هایی از پزشکان و تاریخ طبیعی دانان برای این امر میفرستند)توسط دکتر احمدیه و معاونینش میسر میگردید.

اما در مورد مکتب و طریقه وی متاسفانه باید گفت که وی پس از مرگش نه مکتب باقی گذارد و نه نماینده ای که بتواند کارهای او را تعقیب نماید و این مطلب یکی از نقائص بزرگ در کشور ما میباشد.

ایشان یکی از نمونه های بارز و برجسته معتقدین باصول طب قدیم بودند که در عین حال به آن طریقه نیز عمل مینمودند بدین معنی که عده ای از اطباء طرفدار درمان بطریقه قدما هستند و از طب قدیم بسیار تجلیل مینمایند اما در عمل اعتنا و التفاتی ندارد ولی دکتر احمدیه – هم نظرا" وهم عملا" بطب قدیم تعتقد و مومن بود منتهی این نظر را با تعصب مخصوص همراه داشت.

من معتقدم با در گذشت دکتر احمدیه یکی از اطباء دانشمند و عالم بطب قدیم یکی از شاگردان و نمایندگان با وفای رازی و ابن سینا و اهوازی و گرگانی رخت از این کشور بربست.

خدا او را بیامرزد

تهران ا مرداد 1338