مقدمه:
به واسطۀ اهمیت روز افزون بیماری سرطان در دنیای کنونی، مجله« دنیای علم» که همواره می کوشد حقایقی را برای اطلاع عموم مردم انتشار دهد، [ مناسب دانست بخشی از مجله را به موضوع سرطان اختصاص دهد] و چون همه جا، صحبت از داروهای گیاهی برای معالجۀ سرطان شده و می شود و مردم خیلی مایلند بدانند آیا بیماری سرطان را ممکن است اصولاً به وسیلۀ دارو و مخصوصاً با داروهای گیاهی معالجه کرد یا نه و نیز گاهی از طرز معالجاتی که اطبای قدیم ایران دربارۀ سرطان می کرده اند، صحبت می شود، لذا موضوع بحث را « بیماری سرطان از نظر ابن سینا و تطبیق آن با موازین علمی امروزی» قرار داده و مطالب مربوط را در دو بخش با عناوین زیر بیان می کنیم:
مقدمه
تا اوایل قرن بیستم، دانشمندان اروپا تعریف جامعی که برای مواد غذایی می کردند، این بود که می گفتند غذا چیزی است که باعث رشد و نموّ بدن و ترمیم بافت ها می شود و در بدن ایجاد انرژی می کند. اصل این فکر از لاووازیه شروع شد که می گفت همان طور که زغال هنگام سوختن حرارت ایجاد می کند، غذا نیز در بدن می سوزد و حرارت و نیرو تولید می کند. سپس دانشمندان متوجه شدند که بسیاری از غذاها، مخصوصاً مواد سفیده ای و املاح برای نشوونما و حفظ سلامت بدن لازم است. پس از آن، از اوایل قرن بیستم به این طرف، که ویتامین ها یکی پس از دیگری کشف شد، پزشکان دریافتند که در سبزی ها و میوه ها و گوشت و تخم مرغ و غیره موادی موجودند که گرچه مقدار آن ها فوق العاده کم است، فقدان آن ها فوق العاده کم است، فقدان آن ها اختلالات عمیقی در بافت های بدن ایجاد می کند و از این راه، کم کم پی بردند که علت بروز بسیاری از امراض کمبود بدن از این ویتامین ها است که اهمیت حیاتی در بدن دارند.
در سال 1946 میلادی، دانشمندان پزشکی با تجسسات و تحقیقات متعددی دریافتند که در مبتلایان به رماتیسم، قسمت قشر غدد فوق کلیه ضخیم شده و عملکرد آن تا اندازه ای دچار وقفه می شود. بنابراین گفتند از همان جایی که درد شروع شده باید از همان جا هم در رفع آن کوشید. در نتیجۀ همین فکر، کندال و هنش در سال 1947، ترشح قسمت قشر غدد فوق کلیه را که بعدها به نام کورتیزون معروف شد، در اقسام رماتیسم تجویز کردند اما چون داروی مزبور بسیار گران قیمت بود و ناچار برای معالجۀ کامل یک بیمار در مدت یک سال می بایست 14000 حیوان را بکشند تا کورتیزون تهیه شود و این امر عملی نبود، برای همین دانشمندان به تجسس و تحقیق از راه های دیگر مجبور شدند و سرانجام به ساختن کورتیزون، به طور مصنوعی و به مقدار زیادی موفق گردیدند و ما ضررهای این کورتیزون مصنوعی را شرح دادیم.
چون در جوامع کنونی، موضوع معالجه با گیاهان طبی کم و بیش مطرح است و در هر جامعه، افراد خیلی زیادی به معالجه با داروهای گیاهی علاقه دارند و از طرفی تبلیغات قوی و دایمی مؤسسات سازندۀ داروهای شیمیایی باعث شده است که این داروها هواخواهان زیادی، مخصوصاً در بین آقایان اطبا و داروسازان پیدا کنند، بنابراین، از اوایل قرن بیستم تاکنون یک بحث و جدال تمام نشدنی در کلیۀ کشورهای اروپا و آمریکا بین طرفداران داروهای گیاهی و داروهای مصنوعی ساخت لابراتوارها وجود داشته است و همین طور، ادامه دارد ولی روی هم رفته، می توان گفت تمایلات طبیعی و فطری مردم در کشورهای متمدن کنونی بیش تر به طرف داروهای گیاهی است و دلیل آن را می توان از روی تبلیغات مختلف دریافت و این آگهی ها نشان می دهد که مؤسسات دارویی، اخیراً، برای ترویج فرآورده های خود، تسلیم تمایلات عمومی می شوند و عین گیاهان طبی را با هم مخلوط می کنند و به معرض فروش می گذارند. در عین حال، عدۀ زیادی از اطبا، به کلی، منکر خاصیت و اثر مفید در گیاه ها بوده و سخت پایبند و علاقمند به داروهای سنتتیک و اسپسیالیته های مختلف هستند و معتقدان به داروهای گیاهی را مسخره می کنند. به عقیدۀ ما این هر دو دسته از روی تعصب سخن می گویند و راه افراط و تفریط، جز ضرر، نتیجۀ دیگری برای بیماران ندارد.
جرج سارتن، استاد تاریخ در دانشگاه هاروارد آمریکا (1957-1884) که به عقیدۀ همه دانشمندان جهان، یکی از برجسته ترین مورخان علوم است و از لحاظ جامعیت، هیچ دانشمند دیگری به پای او نمی رسد، در کتاب سرگذشت علم می نویسد:
تاریخ علوم از حیث زمان، ارزش بسیار دارد، به خصوص، اگر به وسیلۀ کسی نوشته شود که هم با جنبه های علمی جدید و هم با اصول علمی قدیم آشنایی کامل داشته باشد. توالی کشفیات سابق همان توالی را به عالم محقق و متتبع تلقین می کند و وی را به کشف های جدید نایل می سازد. می توان روش های قدیمی و متروک را با زبردستی تغییر داد و از آن ها نتایج عملی گرفت. این مطلب خوب فهمیده شود، تاریخ علوم به یک روش تحقیق تبدیل می شود.
یکی از دانشمندان به نام اسوالد (Ostwald) معتقد است که تاریخ علوم جز روش تحقیق چیزی نیست. ما تا این حد موافق نیستیم ولی به هر حال، علم قدیم و علم جدید، پیوسته به یکدیگر یاری می دهند و یکدیگر را به جلو می برند و از مجهول های بی شماری که ما را احاطه کرده است می کاهند. آیا این معنی را برای روشن ساختن مفهوم همکاری علمی عمومی کافی نیست؟ مرگ هم کار مرد عالم را متوقف نمی سازد و نظریه هایی که یک بار عرضه شدند زنده، جاوید و همواره مؤثر خواهند بود.
همیشهبهار گیاهی از تیره مرکبات، علفی و پایا است. ساقه هوایی افراشته منشعب و دارای پرزهای غدهای گل آن زردرنگ میباشد.
همیشهبهار در ایران از جمله در بلندیهای بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد میروید.
گیاهی علفی، یکساله دارای ساقهای به طول ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتر است، برگهایی ساده بیضوی، دراز، پوشیده از کرک، با کنارههای موجدار و به رنگ سبز، مایل به قهوه ای روشن دارد، روی ساقه منشعب آن کاپیتولهای درشت و زیبا ظاهر می گردد که به تناسب گرما و رطوبت محیط زندگی، به طور منظم صبحها در فاصله ساعت ۹ تا ۱۰ شکفته و سپس در بعد از ظهرها بین ساعات ۴ تا ۵ جمع میگردد.
کاپیتولهای آن دارای دو نوع گل یکی لولهای و دیگر زبانهای به رنگ زرد مایل به نارنجی و واقع در حاشیه نهنج است.
1ـ طبع آن سرد و خشک است؛
2ـ تقویت کننده حافظه میباشد روزی یک عدد مصرف شود؛
3ـ برای تقویت بینایی روزی یک عدد میل شود؛
4ـ برای درمان جذام مفید میباشد؛
5ـ تقویت معده میباشد؛
زنیان گیاهی است علفی، یکساله و بیکرک به ارتفاع 30 تا 90 سانتیمتر (کمتر از یک متر) پر شاخ و برگ، که به حالت خودرو در نواحی شرقی هند، ایران و مصر میروید. بعلاوه و در نواحی مذکور و نقاط مختلف پرورش مییابد.
برگهائی با پهنک منقسم به بریدگیهای نازک و ظریف و گلها با گلبرگهایی به رنگ سفید و کوچک و همچنین مجتمع به صورت چتر مرکب دارد.
اشعه چتر آن کوتاه دارای طول نسبتاً مساوی و منتهی به براکتههای باریک در محل اتصال به یکدیگر است
گاوزبان گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتیمتر میرسد ساقه آن شیاردار و خاردار میباشد.
برگهای این گیاه ساده و پوشیده از تارهای خشن است. گلهای آن به رنگ آبی، سفید و بنفش میباشد.
گاوزبان احتمالا از شمال آفریقا به نواحی دیگر راه یافته و امروزه در منطقه مدیترانه، نواحی شمال آفریقا و قسمتهایی از خاورمیانه میروید. گل، برگ و سرشاخههای گلدار آن به مصرف دارویی میرسد.
گياهي است علفي و چند ساله كه ارتفاع آن به حدود 2 متر مي رسد ساقه آن از كركهاي ريز كه به رنگ خاكستري ميباشد پوشيده شده است .
برگهاي ختمي دندانه دار، پهن و مانند قلب ميباشد. گلهاي آن درشت به رنگ سفيد مايل به قرمز يا ارغواني است كه به صورت دسته هاي سه تايي در اواخر تابستان ظاهر ميشود .
ختمي به علت داتشن گلهاي زيبا به صورت گياه زينتي در باغچه ها كاشته ميشود. تمام قسمتهاي اين گياه استفاده طبي درد .
گیاهی است از تیره پیچک صحرایی علفی، یکساله و دارای ساقه های ظریف و باریک است که قابلیت انعطاف داشته و به صورت انگل روی گیاهانی نظیر یونجه، آویشن و غیره میپیچد .
1ـ محلل، ملطف و مفتح سدد و مسهل سودا و بلغم .
2ـ امراض دماغی و عصبی نظیر: صداع ، تشنج امتلایی (تشنج ناشی از پر شدن یک مزاج در بدن)، صرع، مالیخولیا، مانیا، جنون، کابوس و وسواس سوداوی را دفع میکند.
حکایتی از محمدبن زکریای رازی نقل شده است که :
«محمدبن زکریا ی رازی رحمهالله میآمد با شاگردان خویش. دیوانه ای پیش ایشان اوفتاد، در هیچ کس ننگریست مگر در محمدبن زکریا. و نیک در او نگاه کرد و در روی او بخندید. محمدبن زکریا باز خانه آمد و مطبوخ افتیمون بفرمود پختن و خوردن. شاگردان گفتند که: چرا مطبوخ خوردی؟ گفت: از بهر خنده آن دیوانه که تا وی از جمله سودای، جز با من ندید و با من نخندید، چه گفتنه اند: کل طایر بطیر مع شکله »
اسطوخودوس به حالت وحشی بوته های دائمی هستند که در نواحی کوهستانی مدیترانه ای یافت می شوند.
انواع مختلف آنرا امروزه در اغلب نقاط جهان کشت و پرورش می دهند.
این گیاه به وسیله قلمه به آسانی تکثیر می شود زمین آن احتیاج به کود ندارد و در صورتی که خشک باشد بهتر است. برای بدست آوردن بهتر نتیجه، لازم است هر پنج سال یکبار از نو گیاه را کشت کنند.
این مطلب از کتاب کشف الاسرار ایشان چاپ قدیم، صفحه 279الی281 آورده شده است:
اين کتاب اثري است از امام خمینی (ره) که در سال 1323 هجري شمسي (1364 هـ .ق) نوشته شده است.
یک نظری به طب یونان این نویسنده به عادت همیشه بی مراعات تناسب می گوید: "در کشوری که دانشگاهی داشته مانند جندی شاپور که درس خواندگانش پزشک پادشاهان بودند کار به جایی رسید که پزشکانش یا از یهودیها شدند و یا از کسانی که پیش خود تحفه حکیم مؤمنی را خوانده بودند."
ماه حزیران ماه نهم از ماه های رومی است که پس از ماه ایار است. در میان ماه های رومی چهار ماه را سی روز محاسبه می کنند که یکی از این چهار ماه حزیران می باشد. بهترین زمان برای حجامت بر اساس روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام همین ماه رومی حزیران است.بر اساس تقویم نجومی آغاز حزیران تقريباً از روز هشتاد و چهارم نوروز محاسبه می شود که در سال 1392 مصادف با 24 خرداد می باشد و به مدت یک ماه معادل سی روز ادامه دارد.
توصیه ها و هشدارهای دکتر مهرداد کریمی متخصص طب سنتی
خانم يا آقاي كريمي در پيامکي از «سلامت» خواسته درباره تداخل مواد غذايي مانند «آبليمو و ماست» و «سير و پياز» مطلبي بنويسيم...
شما ميدانيد قديميها چرا ميگفتند نبايد غذاهايي مثل خربزه و عسل يا ماست و ماهي را با هم خورد و آيا مصرف اين مواد واقعا ميتواند مشکلساز شود؟ دكتر مهرداد كريمي، متخصص طب سنتي، به اين پرسشها پاسخ داده است.
آب آهن به آبی اطلاق می شود که سرشار از آهن می باشد. در قرآن کریم آمده است که ما آهن را فرو فرستادیم(نازل کردیم) نزول آهن هم ناظر به جنبه مادی آن است و هم دال به ارزش معنوی، جنبه مادی آن است که حقیقتاً آهن نازل شده از آسمان است در هنگام تشکیل کره زمین زمانی که یک گلوله آتشین بود و توسط گرد و غبار کیهانی احاطه شده بود، عناصر سنگین از جمله آهن در هنگام سرد شدن همراه با حرکت چرخشی زمین به علت میدان جاذبه آن مانند بارش باران، فرود می آمدند، این نزول آسمانی با نزول معنوی آهن نیز ارتباط دارد و رمز ایجاز شگفت انگیز آیه قرآن است که می فرماید: در آن قدرتی افزون ( نیرویی شدید ) و منافعی برای مردمان قرار دادیم، قدرت آهن، جلوه ها و جنبه های گوناگونی دارد.
دکتر عبدالله احمدیه وروش او(2)
سبک اصلی دکتر احمدیه در درمان روش طبی جدید بود و چنانکه از متن کتاب حاضر بر می آید وی تنها وقتی متوسل به طب قدیم میگردد که بیمار از روشهای درمان جدید نتیجه نمی گرفت. بر خلاف تصور کسانی که آن شادروان را فقط متخصص در گیاه درمانی و پزشکی سنتی می دانند دکتر احمدیه بیماران خود را با طب جدید که در مدرسه طب دارالفنون زیر نظر استادان بزرگ ایرانی و فرانسوی آموخته بود درمان می نمود. وی مدتی در ارتش با درجه ماژوری خدمت کرد و ریاست بخش را در بیمارستان احمدیه که بجایش در حال حاضر بیمارستان سینا برپاست به عهده داشت. سپس به وزارت بهداری منتقل شد و برای رسیدگی و سرپرستی امور بهداشتی و قرنطینه مدتی در بندر انزلی مشغول خدمت بود.
دکتر عبدالله احمدیه و روش او - 1
در محله قدیمی سرچشمه تهران، سالیان دراز مردی گشاده روی با چهره ای شادان و صدایی آرام و اطمینانبخش مطب داشت. بیمار در همان برخورد اول بادیدن چشمان نافذ ونگاه اطمینان بخش او، آرامش خیالی در خود احساس می کرد. قامت خدنگ مردانه و دستی مردانه که با گرمی دست بیمار را از هر طبقه که بود می فشرد یا با نوازش بسرکودکان رنجیده کشیده می شد، به بیمار این دلگرمی را می داد که درمانگر دردهای خود رایافته است و کلید پایان بخش رنجهای او در دست این طبیب حاذق با صفاست .
یکی از معالجات طب اخلاطی در کنار روش هایی چون مُسهل درمانی، حجامت، فصد و رگ زدن، اماله و تنقیه، اطلیه (داروهای مالشی) و نطول (داروهای پاشیدنی) استفراغ درمانی یا "قی" است.
نشانه ها و سر نخ های تشخیصی
از بیمار باید پرسیده شود که آیا حس سمت درگیرمانند سمت دیگر است یا نه؟ همچنین، باید این نکته مورد ارزیابی قرار گیرد که حس سمت درگیر به طور مبالغه آمیزی افزایش یافته یا نه؟
اگر فرد احساس درد در استخوانهای صورت، گونه و پوست دارد، می تواند یک نشانه ابتدایی از کج شدن دهان باشد. بنابراین، باید از تماس با سرما اجتناب شود و حجامت صورت نگیرد.
ممکن است انقباضات ناگهانی ماهیچه ای در صورت از علایم ابتدایی بیماری باشد.
یا رافع الهم و یا دافع الغم
عواملی خارجی یا داخلی وجود دارند که در ساختار اخلاط و مزاج ما دخالت می کنند و موجب نگهداری سلامت ما و یا موجب از بین رفتن سلامت ما می شوند که به آن ها اسباب ضروریه یا سته ضروریه و یا اسباب سته می گویند که عبارتند از غذا و نوشیدنیها، هوا، احتباس و دفع، خواب و بیداری، حرکت و سکون و نهایتاً اعراض نفسانی.
در طب سنتی برای هر یک از این شش مورد تدابیری توصیه شده است که در ذیل مطالبی در خصوص اعراض نفسانی تقدیم می گردد:
در دوران پزشکی امروز، فلج صورت با نام چارلز بل گره خورده است. این بیماری که معمولاً به شکل یک طرفه و یک فلج محیطی صورت است، باعث ضعف ماهیچه صورت در طرف گرفتار می شود. بل تعریف کاملی از بیماری شرح داده است اما به لحاظ تاریخی صدها سال قبل از آن پزشکان دیگری این بیماری را شرح داده اند، اگرچه به دلایل متفاوتی مانند سخت بودن زبان متن اصلی این موضوع نادیده گرفته شده است.
ژن های ما هنوز علائم تکامل چند صد هزار سال پیش را با خود دارند. در آن زمان انسان شکارچی و انبار کننده غذا بوده است. در طول زمان نیاکان ما با این ژنها و مخصوصاً منابع غذایی سازش پیدا کرده اند، و از آن زمان نیز تغییر زیادی در آنها حاصل نشده است. (23) امروزه نیز بدن ما غذاهایی را می طلبد که آن زمان آنها را پس از شکار و انبار سازی به مصرف می رساند. آن غذاها شامل مقدار زیادی میوه و سبزی بودند و گهگاه هم گوشت یا
باتوجه به آنکه حجامت امری است که به توصیه منابع طب سنتی ایران مورد استفاده قرارگرفته است لذا منبع استناد ما در این مورد منابع معتبر می باشد و باعنایت به اصل مهم اعلام شده از جانب وزارت بهداشت و درمان در پذیرش داروهای طب سنتی مستند به منابع اصلی، دلیل کاربرد حجامت نیز بر همین مبنا اعلام می شود، با توجه به آنکه تحقیقات اخیر حجامت با شیوه RCT در درمان بیماریهای ویرال کودکان درمرحله تکامل است و نیاز به شرایط مناسب درآینده دارد به آینده موکول می گردد که حقایق مربوط به آن عرضه شود.
عسل جزو کم نظیر ترین ترکیبات خلقت است که مورد توجه طب جدید و قدیم و متخصصان تغذیه قرار گرفته است و در کلام وحی نیز به آن جایگاه ویژه ای اختصاص داده شده است .
هر روز صدها مقاله در شبکه جهانی اینترنت و مجلات و روزنامه ها راجع به این ماده حیاتبخش انتشار می یابد، عناوین ماده حیاتبخش، معجزه خلقت، شیرین ترین آنتی بیوتیک ، قویترین آنتی بیوتیک طبیعی، غذا و مائده آسمانی، داروی شفابخش و دهها عناوین دیگر برای آن به کار می رود. در آخرین کتاب آسمانی آمده است که قرآن، شفاست و نتیجه وحی به پیامبر اکرم و عسل شفاست و نتیجه وحی به زنبور عسل (و اوحی ربک الی النحل )
اعتقاد به گرمی و سردی غذاها در تمام طول تاریخ مدون پزشکی یعنی متجاوز از دو هزار و پانصد سال گذشته یکی از اصول اساسی علم طب را تشکیل میداده و همواره در اذهان عمومی برای خود کاملاً جا باز کرده و طبقات مختلف مردم به آن ایمان و اعتقاد راسخ و کامل داشتهاند ولی در مکتب جدید پزشکی نه اروپائیان در این باره تحقیقاتی نموده اند و نه ایرانیان که وارث این علم شریف می باشند در مقام بررسی در ماهیت و حقیقت آن برآمدند. سهل است که به مصداق (الانسان عدولماجهله) هر جا توانسته با نیش قلم و زهر زبان به طعن و تمسخر آن پرداختند.
و انزلنا الحدید فیها بأس شدید و منافع للناس
در بخش اول و بخش دوم به برخی از کاربرد های آب آهن تاب (تافته) در طب سنتی ایران پرداخته شد و در بخش سوم به عنوان بخش پایانی این مقاله، مطالبی در زمینه آهن از دیدگاه قرآن و نصوص عبارات مورد اشاره ی متن و آدرس های آنها تقدیم می گردد:
آهن از عناصری است که در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است. در سورۀ الحدید آیۀ 25 می فرماید: "... وَ أنزَلنا الحَدیدَ فیهِ بأسٌ شَدیدٌ وَ مَنفِعَ لِناّسِ ..." ... و آهن را نازل کردیم که در آن ]مایۀ[ ستیز و صلابت است و نیز سودهایی برای مردم، ...
و انزلنا الحدید فیها بأس شدید و منافع للناس
مختصری که هم اکنون تقدیم خوانندگان عزیز می شود، بخش دوم مقاله ای است که حاوی نگاهی گذرا و اجمالی به اهمیت و ارزش آب آهن تاب (تافته) از دیدگاه طب سنتی ایران است، قصد ما در این نوشتار کوتاه، آگاه نمودن کسانی است که دانسته یا نادانسته به موضوع تاخته اند و بدون آنکه به مطلب رسوخ داشته باشند و بتوانند برهانی علمی در مقابل آن اقامه نمایند، داد سخن داده اند، که باید گفت عِرض خود می بری و زحمت ما می داری.
دکتر حسین روازاده
دارای مدرک پزشکی عمومی از دانشگاه تهران به شماره نظام پزشکی 58290
به زودی امکان پذیرش تبلیغات فراهم میگردد.