مقدمه:

به واسطۀ اهمیت روز افزون بیماری سرطان در دنیای کنونی، مجله« دنیای علم» که همواره می کوشد حقایقی را برای اطلاع عموم مردم انتشار دهد، [ مناسب دانست بخشی از مجله را به موضوع سرطان اختصاص دهد] و چون همه جا، صحبت از داروهای گیاهی برای معالجۀ سرطان شده و می شود و مردم خیلی مایلند بدانند آیا بیماری سرطان را ممکن است اصولاً به وسیلۀ دارو و مخصوصاً با داروهای گیاهی معالجه کرد یا نه و نیز گاهی از طرز معالجاتی که اطبای قدیم ایران دربارۀ سرطان می کرده اند، صحبت می شود، لذا موضوع بحث را « بیماری سرطان از نظر ابن سینا و تطبیق آن با موازین علمی امروزی» قرار داده و مطالب مربوط را در دو بخش با عناوین زیر بیان می کنیم:

• آیا بیماری سرطان را می توان با دارو معالجه کرد؟
• بیماری سرطان از نظر ابن سینا و تطبیق آن با موازین علمی امروزی

مقدمه

تا اوایل قرن بیستم، دانشمندان اروپا تعریف جامعی که برای مواد غذایی می کردند، این بود که می گفتند غذا چیزی است که باعث رشد و نموّ بدن و ترمیم بافت ها می شود و در بدن ایجاد انرژی می کند. اصل این فکر از لاووازیه شروع شد که می گفت همان طور که زغال هنگام سوختن حرارت ایجاد می کند، غذا نیز در بدن می سوزد و حرارت و نیرو تولید می کند. سپس دانشمندان متوجه شدند که بسیاری از غذاها، مخصوصاً مواد سفیده ای و املاح برای نشوونما و حفظ سلامت بدن لازم است. پس از آن، از اوایل قرن بیستم به این طرف، که ویتامین ها یکی پس از دیگری کشف شد، پزشکان دریافتند که در سبزی ها و میوه ها و گوشت و تخم مرغ و غیره موادی موجودند که گرچه مقدار آن ها فوق العاده کم است، فقدان آن ها فوق العاده کم است، فقدان آن ها اختلالات عمیقی در بافت های بدن ایجاد می کند و از این راه، کم کم پی بردند که علت بروز بسیاری از امراض کمبود بدن از این ویتامین ها است که اهمیت حیاتی در بدن دارند.

در سال 1946 میلادی، دانشمندان پزشکی با تجسسات و تحقیقات متعددی دریافتند که در مبتلایان به رماتیسم، قسمت قشر غدد فوق کلیه ضخیم شده و عملکرد آن تا اندازه ای دچار وقفه می شود. بنابراین گفتند از همان جایی که درد شروع شده باید از همان جا هم در رفع آن کوشید. در نتیجۀ همین فکر، کندال و هنش در سال 1947، ترشح قسمت قشر غدد فوق کلیه را که بعدها به نام کورتیزون معروف شد، در اقسام رماتیسم تجویز کردند اما چون داروی مزبور بسیار گران قیمت بود و ناچار برای معالجۀ کامل یک بیمار در مدت یک سال می بایست 14000 حیوان را بکشند تا کورتیزون تهیه شود و این امر عملی نبود، برای همین دانشمندان به تجسس و تحقیق از راه های دیگر مجبور شدند و سرانجام به ساختن کورتیزون، به طور مصنوعی و به مقدار زیادی موفق گردیدند و ما ضررهای این کورتیزون مصنوعی را شرح دادیم.

چون در جوامع کنونی، موضوع معالجه با گیاهان طبی کم و بیش مطرح است و در هر جامعه، افراد خیلی زیادی به معالجه با داروهای گیاهی علاقه دارند و از طرفی تبلیغات قوی و دایمی مؤسسات سازندۀ داروهای شیمیایی باعث شده است که این داروها هواخواهان زیادی، مخصوصاً در بین آقایان اطبا و داروسازان پیدا کنند، بنابراین، از اوایل قرن بیستم تاکنون یک بحث و جدال تمام نشدنی در کلیۀ کشورهای اروپا و آمریکا بین طرفداران داروهای گیاهی و داروهای مصنوعی ساخت لابراتوارها وجود داشته است و همین طور، ادامه دارد ولی روی هم رفته، می توان گفت تمایلات طبیعی و فطری مردم در کشورهای متمدن کنونی بیش تر به طرف داروهای گیاهی است و دلیل آن را می توان از روی تبلیغات مختلف دریافت و این آگهی ها نشان می دهد که مؤسسات دارویی، اخیراً، برای ترویج فرآورده های خود، تسلیم تمایلات عمومی می شوند و عین گیاهان طبی را با هم مخلوط می کنند و به معرض فروش می گذارند. در عین حال، عدۀ زیادی از اطبا، به کلی، منکر خاصیت و اثر مفید در گیاه ها بوده و سخت پایبند و علاقمند به داروهای سنتتیک و اسپسیالیته های مختلف هستند و معتقدان به داروهای گیاهی را مسخره می کنند. به عقیدۀ ما این هر دو دسته از روی تعصب سخن می گویند و راه افراط و تفریط، جز ضرر، نتیجۀ دیگری برای بیماران ندارد.

جرج سارتن، استاد تاریخ در دانشگاه هاروارد آمریکا (1957-1884) که به عقیدۀ همه دانشمندان جهان، یکی از برجسته ترین مورخان علوم است و از لحاظ جامعیت، هیچ دانشمند دیگری به پای او نمی رسد، در کتاب سرگذشت علم می نویسد:

تاریخ علوم از حیث زمان، ارزش بسیار دارد، به خصوص، اگر به وسیلۀ کسی نوشته شود که هم با جنبه های علمی جدید و هم با اصول علمی قدیم آشنایی کامل داشته باشد. توالی کشفیات سابق همان توالی را به عالم محقق و متتبع تلقین می کند و وی را به کشف های جدید نایل می سازد. می توان روش های قدیمی و متروک را با زبردستی تغییر داد و از آن ها نتایج عملی گرفت. این مطلب خوب فهمیده شود، تاریخ علوم به یک روش تحقیق تبدیل می شود.

یکی از دانشمندان به نام اسوالد (Ostwald) معتقد است که تاریخ علوم جز روش تحقیق چیزی نیست. ما تا این حد موافق نیستیم ولی به هر حال، علم قدیم و علم جدید، پیوسته به یکدیگر یاری می دهند و یکدیگر را به جلو می برند و از مجهول های بی شماری که ما را احاطه کرده است می کاهند. آیا این معنی را برای روشن ساختن مفهوم همکاری علمی عمومی کافی نیست؟ مرگ هم کار مرد عالم را متوقف نمی سازد و نظریه هایی که یک بار عرضه شدند زنده، جاوید و همواره مؤثر خواهند بود.

همیشه‌بهار گیاهی از تیره مرکبات، علفی و پایا است. ساقه هوایی افراشته منشعب و دارای پرزهای غده‌ای گل آن زردرنگ می‌باشد.

همیشه‌بهار در ایران از جمله در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد می‌روید.

گیاهی علفی، یکساله دارای ساقه­ای به طول ۲۰ تا ۵۰ سانتی­متر است، برگ­هایی ساده بیضوی، دراز، پوشیده از کرک، با کناره­های موجدار و به رنگ سبز، مایل به قهوه­ ای روشن دارد، روی ساقه منشعب آن کاپیتول­های درشت و زیبا ظاهر می گردد که به تناسب گرما و رطوبت محیط زندگی، به طور منظم صبح­ها در فاصله ساعت ۹ تا ۱۰ شکفته و سپس در بعد از ظهرها بین ساعات ۴ تا ۵ جمع می­گردد.

کاپیتولهای آن دارای دو نوع گل یکی لوله­ای و دیگر زبانه­ای به رنگ زرد مایل به نارنجی و واقع در حاشیه نهنج است.

1ـ  طبع آن سرد و خشک است؛

2ـ تقویت کننده حافظه می‌باشد روزی یک عدد مصرف شود؛

3ـ  برای تقویت بینایی روزی یک عدد میل شود؛

4ـ برای درمان جذام مفید می‌باشد؛

5ـ تقویت معده می‌باشد؛

زنیان گیاهی است علفی، یکساله و بی­کرک به ارتفاع 30 تا 90 سانتی­متر (کمتر از یک متر) پر شاخ و برگ، که به حالت خودرو در نواحی شرقی هند، ایران و مصر می­روید. بعلاوه و در نواحی مذکور و نقاط مختلف پرورش می­یابد.

برگ­هائی با پهنک منقسم به بریدگی­های نازک و ظریف و گل­ها با گلبرگ­هایی به رنگ سفید و کوچک و همچنین مجتمع به صورت چتر مرکب دارد.

اشعه چتر آن کوتاه دارای طول نسبتاً مساوی و منتهی به براکته­های باریک در محل اتصال به یکدیگر است

گاوزبان گیاهی است علفی و یک­ساله که ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتی­متر می­رسد ساقه آن شیاردار و خاردار می­باشد.

برگهای این گیاه ساده و پوشیده از تارهای خشن است. گل­های آن به رنگ آبی، سفید و بنفش می­باشد.

گاوزبان احتمالا از شمال آفریقا به نواحی دیگر راه یافته و امروزه در منطقه مدیترانه، نواحی شمال آفریقا و قسمت­هایی از خاورمیانه می­روید. گل، برگ و سرشاخه­های گل­دار آن به مصرف دارویی می­رسد.

گياهي است علفي و چند ساله كه ارتفاع آن به حدود 2 متر مي رسد ساقه آن از كرك­هاي ريز كه به رنگ خاكستري مي­باشد پوشيده شده است .

برگ­هاي ختمي دندانه­ دار، پهن و مانند قلب مي­باشد. گل­هاي آن درشت به رنگ سفيد مايل به قرمز يا ارغواني است كه به صورت دسته­ هاي سه­ تايي در اواخر تابستان ظاهر مي­شود .

ختمي به علت داتشن گل­هاي زيبا به صورت گياه زينتي در باغچه­ ها كاشته مي­شود. تمام قسمت­هاي اين گياه استفاده طبي درد .

گیاهی است از تیره پیچک صحرایی علفی، یکساله و دارای ساقه­ های ظریف و باریک است که قابلیت انعطاف داشته و به صورت انگل روی گیاهانی نظیر یونجه، آویشن و غیره می­پیچد .

1ـ محلل، ملطف و مفتح سدد و مسهل سودا و بلغم .

2ـ  امراض دماغی و عصبی نظیر: صداع ، تشنج امتلایی (تشنج ناشی از پر شدن یک مزاج در بدن)، صرع، مالیخولیا، مانیا، جنون، کابوس و وسواس سوداوی را دفع می­کند.

حکایتی از محمدبن زکریای رازی نقل شده است که :

«محمدبن زکریا ی رازی رحمه­الله می­آمد با شاگردان خویش. دیوانه ای پیش ایشان اوفتاد، در هیچ کس ننگریست مگر در محمدبن زکریا. و نیک در او نگاه کرد و در روی او بخندید. محمدبن زکریا باز خانه آمد و مطبوخ افتیمون بفرمود پختن و خوردن. شاگردان گفتند که: چرا مطبوخ خوردی؟ گفت: از بهر خنده آن دیوانه که تا وی از جمله سودای، جز با من ندید و با من نخندید، چه گفتنه­ اند: کل طایر بطیر مع شکله »

اسطوخودوس به حالت وحشی بوته­ های دائمی هستند که در نواحی کوهستانی مدیترانه­ ای یافت می­ شوند.

انواع مختلف آن­را امروزه در اغلب نقاط جهان کشت و پرورش می ­دهند.

این گیاه به وسیله قلمه به آسانی تکثیر می­ شود زمین آن احتیاج به کود ندارد و در صورتی که خشک باشد بهتر است. برای بدست آوردن بهتر نتیجه، لازم است هر پنج سال یکبار از نو گیاه را کشت کنند.

این مطلب از کتاب کشف الاسرار ایشان چاپ قدیم، صفحه 279الی281 آورده شده است:

اين کتاب اثري است از امام خمینی (ره) که در سال 1323 هجري شمسي (1364 هـ .ق) نوشته شده است.

یک نظری به طب یونان این نویسنده به عادت همیشه بی مراعات تناسب می گوید: "در کشوری که دانشگاهی داشته مانند جندی شاپور که درس خواندگانش پزشک پادشاهان بودند کار به جایی رسید که پزشکانش یا از یهودیها شدند و یا از کسانی که پیش خود تحفه حکیم مؤمنی را خوانده بودند."

ماه حزیران ماه نهم از ماه های رومی است که پس از ماه ایار است. در میان ماه های رومی چهار ماه را سی روز محاسبه می کنند که یکی از این چهار ماه حزیران می باشد. بهترین زمان برای حجامت بر اساس روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام همین ماه رومی حزیران است.بر اساس تقویم نجومی آغاز حزیران تقريباً از روز هشتاد و چهارم نوروز محاسبه می شود که در سال 1392 مصادف با 24 خرداد می باشد و به مدت یک ماه معادل سی روز ادامه دارد.