خطمي |
گياهي است علفي و چند ساله كه ارتفاع آن به حدود 2 متر مي رسد ساقه آن از كركهاي ريز كه به رنگ خاكستري ميباشد پوشيده شده است . برگهاي ختمي دندانه دار، پهن و مانند قلب ميباشد. گلهاي آن درشت به رنگ سفيد مايل به قرمز يا ارغواني است كه به صورت دسته هاي سه تايي در اواخر تابستان ظاهر ميشود . ختمي به علت داتشن گلهاي زيبا به صورت گياه زينتي در باغچه ها كاشته ميشود. تمام قسمتهاي اين گياه استفاده طبي درد .
خواص دارویی ختمي از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و بطور كلي روي تمام اعضاي بدن مخصوصاً روده ها، ريه ها، معده، كليه ها و مثانه موثر است . ـ ملين و برطرف كننده يبوست است؛ ـ بيماريهاي تنفسي را برطرف ميكند؛ ـ سرفههاي خشك را از بين مي برد؛ ـ براي رفع گلو درد جوشانده گل ختمي را غرغره كنيد؛ ـ عادت ماهيانه را منظم ميكند . خواص ریشه ختمی ـ ناراحتيهاي پوستي را برطرف ميكند و پوست را نرم ميسازد؛ ـ سرفههاي خشك را از بين ميبرد؛ ـ تب را پائين ميآرود ؛ ـ اسهال خوني را شفا ميبخشد؛ ـ ادرار را زياد ميكند؛ ـ كمي ترشحات عادت ماهيانه را برطرف ميكند؛ ـ تورم را رفع ميكند؛ ـ ناراحتيهاي دستگاه ادراري را برطرف ميكند؛ ـ قند خون را تنظيم ميكند.
خواص برگ ختمی ـ ضماد برگ ختمي در برطرف كردن دملها و ورم پستان و روم معده موثر است؛ ـ براي التيام شكستگيها، برگ ختمي را بصورت ضماد درآورده و روي محل شكستگي بگذاريد؛ ـ ضماد برگ ختمي در برطرف كردن درد سياتيك مفيد است ؛ ـ رعشه را برطرف ميكند؛ ـ ورم بناگوش را با ضماد برگ ختمي درمان كنيد. حکیم عقیلی خراسانی در مخزنالادویه آورده است: «معروف است و سفيد و سرخ و الوان مختلفه ميباشد و آنچه بيگل باشد خطمی برّی و خطمي نر نامند. جالينوس سرد و تر دانسته و شيخ الرّئيس گرم به اعتدال و اكثر مركّب القوي و مايل به سردي و تري و از انواع خبّازي شمردهاند و محلّل و منضج و رادع و مرخّي و گل او ضعيفتر از برگ و ساق و هرگاه برگ و ساق او را خشك كرده كوبيده استعمال نمايند بهتر دانستهاند و آب طبيخ او جالي امعاء و مقعد و رافع ضرر تندي ادوية مسهله است و يك مثقال او جهت تحليل قولنج و گشودن بول و حيض و قرحة امعاء و نفث الدّم و سرفة حارّه و اسهال و مغص و مواد سوداوی و خلط خام و ضماد او جهت التیام قروح و تسکین درد ورمها و تحلیل او و خنازیر و نضج جراحات و دمل و ورم پستان و مقعد و ورم جراحات و حزاز و شكستگي اعضاء و عرقالنّساء و مفاصل و نقرس و با روغن زيتون جهت گزيدن هوام و سوختگي آتش و با ادوية مناسبه و روغنها جهت ذاتالجنب و ذاتالرّيه و ضماد پختة او با روغن بغايت منضج سريعالأثر در اورام حارّه و نطول او جهت نرم داشتن موي و جلوس در طبيخ او جهت ورم مقعد و انضمام فم رحم زنان عقيم مفيد است و تخم كوبيدة او جهت سنگ گرده و لعاب او با شكر جهت سرفة حار و ضماد او با سركه كه در آفتاب نشينند جهت بهق و با روغن زيتون و سركه جهت سموم حيواني و يك جزو تخم او با دو جزو دانة خرما كه با سركه طلا كنند جهت ورم بغايت مجرّب و پوست بيخ او بغايت مليّن و قوي التّحليل و طبيخ او جهت مغص و زحير و سدّة امعاء و قرحة او و با شراب جهت عسر بول و حصات و رفع فضلات خام مثانه و عرقالنّساء و ارتعاش و شكاف عضلات و جلوس در طبيخ او و به دستور تضميد آن جهت تحجّر مفاصل و صلابت اعضاء و مضمضة طبيخ او با سركه جهت درد دندان نافع است و چون بيخ او را كوبيده در لته بسته در آب گذاشته در زیر آسمان چندان بگذارند که منجمد گردد طلای او جهت رفع تهبج پلك چشم مؤثّر است و به جهت سرفة حارّه و نفثالدّم مجرّب و طبيخ او نيز همين اثر دارد و مضرّ معده و مصلح او عصاره زرشك و عسل و رازيانه و گويند مضرّ ريه است و عسل مصلح اوست و قدر شربتش از يك مثقال تا دو مثقال و از طبيخ او تا سي مثقال و بدلش خبّازي و صمغ خطمي بغايت مسكّن تشنگي و قابض طبع و رافع قي صفراويست.» در کتاب مفرده شناسی از مجموعه آموزشی دکتر حسین روازاده در مورد همه مفرده های گیاهی دارویی مطالبی چامع با ذکر منبع دست اول و تمامی خواص، ویژگی ها و کیفیات توضیحاتی کامل آمده است که توجه شما فرهیخته گرامی را به آن جلب می نماییم. و شما می توانید هر گیاهی را با خواص آن در این کتاب ها بیابید. |