هندوانه و تشنگی :

یکی از خواص هندوانه تسکین و رفع تشنگی است. اما باید توجه داشت که مصرف هندوانه هر نوع تشنگی را تسکین نمی دهند. چه بسا در برخی افراد باعث شدت تشنگی هم بشود.

هندوانه و تمرهندی

مصرف برخی مواد با هندوانه سبب بهبود اثربخشی بیشتر یا بهتر هندوانه در بدن می گردد. از جمله مواردی که برای افزودن به هندوانه مفید است، تمرهندی است.

کلیه مسهل ها دارای طبیعت گرم هستند. اما در این رابطه تمرهندی یک استثناء به شمار می رود. از آنجا که تمر هندی مسهل خلط صفرا است، اخلاط آن با هندوانه سبب می شود به عنوان داروی شفابخش در درمان بیماری های ناشی از افزایش صفرا به شمار آید. از جمله این بیماری ها، بیماری حِکه و جرب است.

هندوانه و سکنجبین

• کسانی که در معده شان خلط صفرا غالب است، نباید هندوانه را بدون سکنجبین میل کنند. زیرا هندوانه به خاطر لطافتی که دارد، به صفرا تبدیل می شود و بر مشکلات فرد می افزاید. اما خوردن هندوانه با سکنجبین مانع از تبدیل هندوانه به خلط صفرا می شود.
• وقتی مجاری بدن فردی به هر دلیلی به طور کامل یا ناقص بسته می شود، در واقع مبتلا به سُدِّه شده است، سُدِّه موجب بروز اختلالاتی در افعال اندام های درگیر یا اندام هایی که با آن مجاری مرتبط هستند، می شود. باز کردن مجاری بسته شده توسط سُدِّه را تفتیح می گویند و دارویی که باعث باز شدن سُدِّه شود، مُفَتِّح نام دارد. هندوانه وقتی با سکنجبین مخلوط شود، در بدن به شکل یک داروی مُفتِّح عمل می کند و با خاصیت تفتیحی که پیدا می کند، باعث باز شدن راه بندان ها می شود.
• مصرف هندوانه با سکنجبین در افزایش ادرار بسیار موثر است. از این خاصیت برای دفع سنگ های دستگاه ادراری استفاده می شود.
• مصرف هندوانه با سکنجبین در درمان بیماری یرقان نیز کاربرد دارد. زیرا از یک طرف باعث بازشدن سُدِّه مجاری صفراوی می شود، و از سوی دیگر صفرای زیادی را از طریق ادرار از بدن خارج می کند. در نتیجه، عوارض یرقان مانند حرارت که گاهی به حد تب می رسد نیز به این ترتیب کاهش می یابد و در بسیاری از موارد برطرف می گردد.
• مصرف هندوانه با سکنجبین باعث اخراج اخلاط سوخته از بدن می شود. وقتی این اخلاط از بدن خارج شوند، فرد احساس نشاط بیشتری می کند. اخلاط سوخته بیماری های بسیاری در بدن به وجود می آورد. از جمله افکار بد و ایجاد سوءظن بدون دلیل، بدی رنگ پوست، حالات غیرقابل توصیف جسمانی و نفسانی که بسیار آزاردهنده هستند.
• مصرف هندوانه با شیرخشت نیز یک داروی تب بر در تب های گرم به خصوص تب های صفراوی به شمار می آید.

هندوانه و بیماری های سوداوی:

پس از بیان اثرات مفید هندوانه در درمان بیماری های ناشی از خلط خون و صفرا، وقت آن است که به اثرات مفید هندوانه در بیماری های سوداوی بپردازم.

همان گونه که می دانید خلط سودای طبیعی، دُرد یا رسوبِ خون به حساب می آید. این خلط از جهت قوام و وزن از همه خلط ها غلیظ تر و سنگین تر است. دارای رنگی تیره است و به همین سبب نامش را سودا یعنی سیاه نهاده اند.

مصرف هندوانه باید با توجه و رعایت اموری که در بخش مضرات هندوانه بیان شد، انجام پذیرد تا به درمان بیماری های سوداوی کمک کند. از جمله خوراکی هایی که در بیماری های سوداوی اثرات قابل توجهی از خود بروز می دهند، خوردن هندوانه با شیر است. کشور هندوستان دارای جمعیت کثیری از مبتلایان به بیماری های سوداوی است. مردم این کشور به خاطر نوع تغذیه و مصرف زیاد ادویه تند مانند فلفل، استعداد بیشتری برای ابتلا به بیماری های سوداوی دارند. زیرا ادویه تند باعث افزایش حرارت در خون و سایر اخلاط می شود و همین امر مقدمه سوختن اخلاط و تبدیل آنها به سودا را فراهم می کند. اما حکمای آن خطه، از دیرباز، برای این مشکل چاره اندیشی کرده اند. آنها فرهنگ مصرف هندوانه با شیر را در این کشور رایج کرده اند. زیرا با توجه به وفور و ارزانی هندوانه در این کشور و در دسترس بودن آن در طول سال، تدبیری کارآمد و ارزان را در اختیار مردم قرار داده اند. در عصر حاضر علیرغم هجمه فرهنگ غربی و تضعیف فرهنگ بومی در این کشور، هنوز هم مصرف شربت شیر و هندوانه طرفداران بسیاری دارد و یکی از اشکال رایج کسب و کار مردم هند محسوب می شود.

مربای پوست هندوانه

از پوست هندوانه با عسل و شکر، مربا تهیه می کنند. برای تهیه مربای هندوانه باید به دستور زیر عمل شود:

قسمت سبز رنگ پوست هندوانه را بتراشند. سپس آن را به قطعات دلخواه ببرند. مقداری آهک را در آب حل کنند و بگذارند تا آهک ته نشین شود. آب صاف روی آن را بردارند و بر قطعات پوست هندوانه بریزند. بعد از ساعتی که پوست هندوانه خوب سخت شد، آن را چندین بار با آب خالص بشویند. سپس پوست هندوانه را با مقدار مساوی عسل و شکر بپزند تا قطعات پوست هندوانه مانند مربای بالنگ شفاف و شیشه ای شود و شربت آن به حد قوم برسد.

خواص مربای هندوانه

مربای پوست هندوانه، در تقویت هاضمه داروی مفیدی است. همچنین از مربای پوست هندوانه در درمان بیماری های زیر استفاده می شود:

بَرَسام: حکیم محمد اعظم خان در کتاب اکسیر اعظم، بیماری برسام را چنین توصیف می کند:

" ورمی حادست در حجابی که مابین معده و کبد حائل ست و به قول بعضی در حجابی که میان آلات غذا و آلات تنفس فاصل ست"

وی در این رابطه در بخش "حُمَّیات" یعنی تب ها، چنین می گوید:

"برسام اسم ورم غشای صدر و اضلاع و عضلات باشد و تابع او تب با سرفه و ضیق النفس باشد که آن را حُمّایِ بَرَسامیِّه گویند"

وسواس: در فرهنگ لغات نفیسی درباره وسواس چنین آمده است:

"اندیشه بد و نااستواری و سرگردانی و دو دلی در کارها و شک و شبه در عبادات و اوامر مذهبی خصوصا در پاکی و ناپاکی و طهارت و نجاست و آنچه شیطان در دل افکند."

البته وسواس، در طب حالاتی از مالیخولیا به شمار می آید.

بُهرِیُبسی: نوعی بیماری ریوی است که بیمار در حال استراحت نیز مانند کسی است که دویده است یعنی تنفسش پی در پی و متواتر است.

ضعف معده ای که ناشی از خلط صفرای کُراثی باشد.

تخم هندوانه

افراد کهنسال حتما به خاطر دارند که یکی از سرگرمی های نسل قدیم شکستن تخمه هندوانه بوده است. مادران، تخم هندوانه ها را جمع می کردند و پس از شستن و خشک کردن، در تابه می ریختند و با افزودن کمی آب نمک، روی حرارت ملایم قرار می دادند. سپس آن را به طور مرتب زیر و رو کردند تا به طور یکنواخت همه تخمه ها تشویه شوند. تشویه را در اصطلاح عوام بو دادن می گویند. وقتی آب نمک و رطوبت تخمه های هندوانه به حد لازم می رسید، بویی از آن به مشام می رسید که می فهمیدند عمل تشویه را باید متوقف کنند، در غیر این صورت تخمه ها می سوزد. از این رو، عوام به تشویه، بود دادن اطلاق می کنند.

طبیعت تخم هندوانه: تخم هندوانه، دارای طبیعتی در درجه دوم سرد و تر است.

افعال و خواص تخم هندوانه: برخی از خواص تخم هندوانه به شرح زیر است:

• تخم هندوانه را در حرقه البول یعنی سوزش ادرار می توان مصرف کرد.
• تخم هندوانه در درمان لاغری کلیه اثر گذار است.
• تخم هندوانه قرحه مثانه مفید است.
• تخم هندوانه برای خشونت سینه دارویی مفید است.
• تخم هندوانه در درمان نفث الدّم ریه کاربرد دارد.
• تخم هندوانه برای تب های حارّ و تشنگی خوب است.
• تخم هندوانه برای سرفه بسیار مفید است.
• تخم هندوانه در درمان قرحه امعاء مفید است.

مقدار مصرف تخم هندوانه: وزن مجاز تخم هندوانه برای هر بار مصرف، بسته به نظر طبیب تا بیست گرم است.

منابع:

مخزن الادویه

خلاصه الحکمه

نویسنده :محمد عبادیانی