مقدمه

نگارنده این سطور(دکتر سید جلال مصطفوی کاشانی) می گوید در سال 1314 شمسی  از دانشکده پزشکی دانشگاه تهران فارغ التحصیل و به دریافت دیپلم دکترا در طب نایل شدم و از همان زمان، با عشق و علاقه حیرت آور و زاید الوصفی شروع به مطالعه و تحقیق در طب قدیم ایران کردم و با وجود مشکلات فراوان و طاقت فرسا به خصوص نبودن استاد و دسترسی نداشتن به کتاب هایی که بتواند اصطلاحات و اصول علمی طب قدیم را روشن کند و مشکل گشا و راهنمای این امر باشد توانستم در طول مدت 15 سال مطالعه مستمر و شبانه روزی به اصول طب قدیم ایران بر مبنای قانون ابن سینا آشنا شوم و با کمال سربلندی افتخار می کنم که

نخستین پزشک در ایران و جهان هستم که توانستم به وسیله همین مطالعات ثابت کنم که در پزشکی معاصر خطاهای بسیار و خطرات بی شمار وجود دارد که با کمک طب قدیم می توان به رفع آن ها پرداخت و نمونه ای از آن ها را که مربوط به بیماری آسم است در کنگره ای به نام جشن هزاره شیخ الرئیس ابوعلی سینا که در اردیبهشت ماه 1333 در تهران برگزار شد و گروه کثیری از خاور شناسان و استادان از همه کشورهای جهان در آن شرکت داشتند، عرضه کردم که موجب شگفتی و حیرت شرکت کنندگان شد.پس از آن به درمان بیماران با روش طب قدیم به وسیله عوامل موجود در طبیعت، به خصوص گیاهان دارویی شروع کردم و به ساختن معجون ها، شربت ها، قرص ها و مرهم های مختلف طبق فرمول هایی که در کتب طب قدیم درج شده است، مشغول شدم و برای انجام این امر با عطارها که گیاهان دارویی می فروختند به خصوص آن ها که پیر بودند و بعضی از داروهای ترکیبی قدیم را می ساختند تماس نزدیک پیدا کردم.

درست همانطور که آشپزی یک هنر است و همه کس نمی تواند آشپز ماهری باشد، ساختن داروهای قدیمی به صورت ترکیباتی که وجود داشته است نیز غالباً همین طور است؛ مثلاً آسپرین که نود سال پیش در کارخانه بایر ساخته شد با اینکه دارای فرمول مشخص و طرز تهیه معینی است، با این حال هیچ لابوراتواری در جهان تاکنون نتوانسته است آن را مانند کارخانه بایر بسازد و اسراری دارد که بروز نمی دهند تا بهترین و مؤثرترین آسپرین ها، آسپرین بایر باشد.

از این گذشته بین پزشکان قدیم ایران و یونان در زمان های قدیم اختلاف عقیده برای فرمول و طرز تهیه معجون ها و بعضی ترکیبات دارویی دیگر وجود داشت، به این معنی که هر پزشک معروف که پس از پزشک معروف دیگر به دنیا می آمد، برحسب ذوق، سلیقه، مشاهدات و تجربیات خود در فرمول معجون ها تغییراتی می داد. به همین جهت در کتاب های طبی قدیمی می بینیم که بعضی از داروهای ترکیبی با تغییراتی به نام پزشکان مختلف ثبت شده است و فرمول واحدی ندارد.

با توجه به این مطلب من برای تهیه بعضی از معجون ها که خواص مهمی برای آنها مترتّب بود، به شهرهای مختلف ایران سفر کردم و با عطارهای پیر و قدیمی آن شهرها آشنا شدم، به طوری که پس از برگشتن از تهران بعضی از گیاهان بومی را برای من فرستادند و با آنها برای بیماران خصوصی خود داروهای ترکیبی می ساختم.

در تهران که زادگاه خانواده من بود، عطار پیری زندگی می کرد که سی سال پیش با او آشنا و دوست شدم. او در آن هنگام نود سال داشت ولی قوی و سالم بود و می گفت که معجونی از گوشت افعی درست کرده و می خورم و سالی یک افعی از بیابان های اطراف همدان شکار و سر و دم آن را قطع می کرد و پوست آن را می کند و گوشت آن را به اندازه ای می پخت که مهرّا می شد و با بعضی ادویه هندی، بومی و عسل معجون می کرد و هر روز مقداری از آن می خورد.

من از این عطار پیر طرز تهیه معجون ثوم را که تهیه اولیه آن به حضرت موسی علیه الاسلام نسبت داده شده است آموختم و از آن پس بارها آن را ساختم و جمع کثیری از بیماران را به وسیله آن شفا دادم و بیمارانی که مبتلا به بیماری های گوناگون بودند منافع سرشار از آن بردند ولی فرمول و طرز تهیه آن را از ترس اینکه به دست نااهلان بیفتد و سوء استفاده مادی و تجاری از آن کنند تاکنون مکتوم نگاه داشته ام ولی دایماً مترصد بودم که اگر فردی مؤمن و با وجدان و خداپرست یافتم فرمول  و طرز ساخت آن را در اختیار او بگذارم. خوشبختانه در این آخر عمری به تقدیر الهی در کشور آلمان و شهر دوسلدروف (شهریور 1369)، گم گشته خود را یافتم که همانا او دوست عزیزم دکتر جواد برزگر است. او یک پزشک مؤمن و خداپرست به تمام معنی عاشق و علاقمند به طب قدیم ایران است و رساله دکترای خود را هم درباره سیداسمعیل جرجانی پزشک نامدار قرن ششم هجری نگاشته است. توفیق کامل او را از خداوند متعال خواستارم.

نسخه این معجون را به دوست عزیز و وفادارم دکتر جواد برزگر دادم تا یادگاری از من نزد او باشد و آن را برای ملت مسلمان ایران بسازد تا خلقی کثیر از آن بهره ببرند و این مقدمه ای باشد برای اینکه پس از من پرچم طب ابن سینا را در جهان برافروزد زیرا برای من یقین حاصل شده است که این پزشک حاذق و خداپرست تنها پزشکی است که به طب قدیم ایران و عظمت فرهنگ و تمدن اسلام عشق می ورزد.