فکر تمام نوابغ و دانشمندان را از آغاز تاریخ تا امروز در یک مغز جمع بکنید و از صاحبش درخواست کنید که با قدری خاک و آب و روشنایی آفتاب، کاری را که یک ساقه لوبیا به انجام رساند ولی او قادر به انجام این کار نخواهد بود. (موریس مترلینگ)

ابن سینا نخستین پزشک در جهان بود که خواص درمان بخش بادرنجبویه را به عنوان مقوی مغز و اعصاب و قلب بیان داشت و آن را به عنوان یک داروی نشاط آور به جهانیان معرفی نمود.

(دایره المعارف علوم پزشکی فرانسه، دلیو)

یک گیاه طبی کم نظیر که قدر و قیمت آن مجهول مانده است؛ مقوی مغز و اعصاب است؛ هوش را زیاد می کند؛ ذهن را تند و تیز و قوی می کند؛ مقوی قلب است؛ معده را قوی می کند و ضعف عضلات آن را به سرعت از بین می برد؛ ضد تشنج است و هرگونه اسپاسم و دردهای قولنجی روده و عسرالطمث را درمان می کند؛ عرق آور است؛ صفرا آور است؛ خواب آور است (مخصوصاً برای کودکان، پیران و ناقهین که خواب مطبوع و ملایم می آورد)؛ مفرح و نشاط آور است و غمگینی، افسردگی، وسواس، اضطراب و وحشت را در نوراستینک ها و مالیخولیایی ها از بین می برد؛ خواص آنتی بیوتیک و ضد عفونی کننده دارد و قرحه های چرکی ریه و روده ها را درمان می کند؛ ضد زهر است و برای درمان گزیدگی حشرات زهردار و سگ هار تجویز می شود؛ در التیام زخم های داخلی بدن که از ضربه پیدا می شود مؤثر است.

درود بی پایان بر یزدان پاک که چنین گوهرهای گرانبهایی را با این همه خواص مختلف و متنوع در دامان طبیعت خلق کرده است و برای شفای آلام و اسقام دردمندان در دسترس آدمیان گذاشته است، آدمیانی که دیده خرد آنها کور است و از عقل و منطق سلیم مهجورند و مصداق ((صم بکم عمی فهم لایرجعون)) هستند.

بادرنجبویه از زمان های قدیم شناخته شده بود و یونانیان نام ملیس را به آن داده بودند که به معنای زنبور است، زیرا زنبور عسل آن را دوست دارد و با کمال میل و اشتیاق روی آن می نشیند. ابن سینا آن را بادرنگبویه نامید، زیرا برگ آن را اگر بین دو انگشت بفشارند بوی بادرنگ (لیمو) می دهد و معرب آن بادرنجبویه است که بعدها به همین نام معروف شد. اروپاییان در قرون وسطی که کتاب های دانشمندان اسلامی را ترجمه و در دانشگاه ها تدریس و تحصیل می کردند به احترام ابن سینا بادرنجبویه را به نام سیترونل خواندند که از کلمه لیمو گرفته شده است.

ابن سینا گفته بود که بادرنجبویه مقوی مغز و اعصاب است، نشاط می آورد و هوش را برمی انگیزاند و ذهن را تقویت می کند و برای درمان انواع مالیخولیا، وسواس و جنون مؤثر است.

در قرون وسطی پزشکان اروپا بدون اینکه در این باره شخصاً به مطالعه و تحقیق بپردازند، عیناً این خواص را پذیرفتند و به آن عمل می کردند، تا اینکه در دوره رنسانس؛ یعنی تجدید حیات علم و ادب در اروپا که دانشمندان بزرگی در فرانسه، ایتالیا، آلمان و سایر کشورهای اروپا از قرن شانزدهم میلادی به بعد ظاهر شدند، در هر مورد به بحث و انتقاد و بررسی و تحقیقات علمی پرداختند و پزشکانی به نام رندوله، فورستوس، گراتارولوس، فرنل، ریویر، هوفمان و ... پس از مطالعات زیاد همان خواص را بی کم و کاست پذیرفتند و بادرنجبویه را در موارد ملانکولی، هیپوکندری و مانیا (انواع مالیخولیا و جنون) تجویز کردند و بسیاری از آنان معتقد شدند: ((بادرنجبویه هوش را تند و تیز می کند و حافظه را تقویت می نماید)).

در قرن نوزدهم، ستاره درخشانی در افق پزشکی فرانسه به نام تروسو طلوع کرد که از اطراف و اکناف اروپا برای استماع سخنرانی های پزشکی و استفاده از معلومات و تجربیات این نابغه بزرگ به فرانسه می آمدند. هم اکنون نیز پس از صد سال مطالعه سه جلد کتاب او که با عنوان کلینیک مدیکال هتل دیو نوشته برای اهل علم بسیار قابل استفاده است.

تروسو اکتشافاتی دارد که در کتاب های پزشکی امروز نیز به نامش معروف است. این دانشمند پس از یک عمر مطالعه و تجربه هر چه ابن سینا درباره خواص بادرنجبویه گفته بود تأیید کرد و به اتفاق پیدو کتاب درمان شناسی را تألیف کرد و در آن درباره بادرنجبویه می نویسد: ((گردش خون را در مغز منظم کرده و مراکز عصبی را تقویت نموده و نشاط آور است.)) آن را مخصوصاً در پیرهای چاق که قوای دماغی آن ها به تحلیل رفته و ضعیف شده است تجویز می کرد. هم چنین در سردردهای احتقانی و سردردهای عصبی دم کرده بادرنجبویه را به کار می برد و سردرد تسکین می یافته است.

تروسو و پیدو نظریه ابن سینا را در مورد اثرات درمان بخش بادرنجبویه، چنین تفسیر می کردند که چون بروز افسردگی، غمگینی و وسواس مالیخولیایی غالباً به علت اختلالات دستگاه هاضمه، ضعف معده، اختلالات کبدی، اسپاسم نفخی معده و روده ها است، بادرنجبویه این اختلالات و عوارض را برطرف می سازد لذا در درمان مالیخولیایی های مؤثر است.

از زمان تروسو تا امروز عده زیادی از پزشکان نامی اروپا (من جمله هانری لکرک، پروفسور پارتوریه، پروفسور شابرول و ...) خواص دارویی گیاهان طبی را به کمک علوم شیمی، فیزیولوژی، بیولوژی و آزمایش های متعدد در حیوانات سپس در افراد بیمار مورد مطالعه و تحقیق قرار دادند و روز به روز بر معلومات آن ها نسبت به خواص درمان بخش گیاهان طبی افزوده می شود.

به طوری که امروزه در کتاب مفردات پزشکی تألیف سه تن از استادان دانشکده های پزشکی و داروسازی فرانسه که یک کتاب رسمی و کلاسیک است می نویسند:

بادرنجبویه دارای یک اسانس فرار، یک صمغ تلخ، اسید سوکسینیک، کومارین و بعضی مواد دیگر است.