با تکیه بر اشارات پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله و سلم  و ائمه معصومین علیهم السلم  

آب و هوای سالم و زمین حاصلخیز موهبتی خدایی است که تحصیل و نگهداری آنها ضرورت زندگی است. به فرموده قرآن: آب و خاک، مادۀ نخست آفرینش انسان اند، به ویژه آب که ماده نخست آفرینش هر موجود زنده در زمین و مایه حیات زمین است، پس باید به درستی از آنها بهره برد تا حیات آنها در خطر قرار نگیرد.

رسول خدا (ص) در حدیثی می فرماید: خانه مسکونی، لباس و پوشش، نان و آب حقوق ضروری آدمی اند. و می فرماید: مسلمانان در مراتع و آب و آتش حقوق مشترک و سهم مشابه دارند.

از حضرت امام صادق (س) هم نقل شده است که زندگی در سرزمینی بدون سه عامل حیاتی گوارا نیست: هوای پاک و تمیز، آب فراوان و گوارا، زمین حاصلخیز و کشت پذیر. در سختی دیگر می فرماید: همه مردم به سه چیز نیاز دارند: امنیت، عدالت و حاصلخیزی.

لازم است درباره اصل هوا و آب گوارا و کیفیت بهره برداری از این امانت های الهی و آنچه آنها را می آلایند و اموری که در پاکیزگی و رفع آلودگی آنها و نیز در چگونگی پالایش و تصفیه آنها مؤثرند، کارشناسی دقیق شده، ابتکار فنّی به کار برده شود؛ همچنین لازم است درباره زمین حاصلخیز،  کیفیّت استفاده  از این سفره گسترده الهی و اموری که آن را ویران یا آلوده می کند و چیزهایی که در احیا، تسطیح، کویرزدایی و صیانت از رانش آن تأثیر بسزایی دارد، ماهرانه ارزیابی و بر اساس آن اقدام شود، چرا که خدا تمام عناصر محوری مورد نیاز زندگی بشر را تأمین فرمود و بهره برداری از آنها را جزو  حقوق بشر قرار داد و جامعه را به صیانت آنها از آفت، انقراض ، کمبود و مانند آن مکلف کرده است.

اگر افراد یا جامعه و دولت یا ملّت در شناخت این عناصر اصلی سستی و زرد و در تحصیل یا نگهداری آنها کوتاهی کند، به وظیفه دینی خود عمل نکرده است.

نکاتی درباره درختکاری و جنگل ها

شایسته است مسلمانان نسبت به کاشتن و حفظ درخت کوتاهی نکنند ، زیرا درختان در سالم سازی و پاکیزگی هوا تأثیر ویژه دارند . اهتمام اسلام به درختکاری و افشاندن دانه یا کاشتن شاخه ثمر بخش ، کاملأ در متون دینی مشاهده می شود ؛ به گونه ای که گاهی کاشتن درخت ، در ردیف بهترین و مقدس ترین کارهای خیر قرار می گیرد ، چنان که از رسول اکرم صلی الله علیه و اله و سلم  در ضمن حدیثی آمده است که درختکاری را در کنار تعلیم دانش ، ساختن مجلس ، به ارث گذاشتن قرآن یا کتاب علمی سودمند دیگر و ... قرار داده است که اهتمام آن حضرت به درختکاری را می رساند . در اسلام ، هم دربارۀ نگهداری درخت و آبیاری آن  دستور رسیده و هم از قطع آن نهی شده است . پیامبر گرامی صلی الله علیه و اله و سلم  فرمودند : هر کس درخت طلح  و  سدر  [ درخت نیاز به آب ] را سیراب کند ، گویا انسانِ مؤمنِ تشنه را سیراب کرده است .

درباره قطع درخت نیز از آن بزرگوار چنین آمده است : هر کس [ بی جهت ] درخت سدری را قطع کند خدا سرش را در آتش فرو می برد .

از امام صادق سلام الله علیه     نیز چنین  آمده است : درخت های ثمردهنده را قطع نکنید که [ اگر چنین کنید ] خدا سخت بر شما عذاب فرو می ریزد . همچنین از امیرمؤمنان  سلام الله علیه     نقل شده است : از عوامل افزایش عمر رها کردن آزار دیگران ، احترام به پیران ، صله رحم و اینکه از بریدن درخت سبز پرهیز شود ، مگر برای ضرورت ، چنان که از امام صادق  سلام الله علیه     نقل شده است : بریدن درخت خرما روا نیست ؛ همچنین حفظ درخت برای مناطق کم درخت و بیابانی را ، سودمند تر معرفی کرده ، فرمودند : درخت ( سدر ) در مناطق بیابانی روا نیست ، چرا که درخت ، درآن مناطق کم است . از امام رضا  سلام الله علیه     نیز نقل است که قطع درخت ( در صورت نیاز ) با تبدیل و جایگزینی ، مانعی ندارد و فرمودند : امام کاظم سلام الله علیه     درخت سدری را قطع کرد و درخت انگوری را جای آن کاشت .

اهمیت درختکاری

اهمیت درختکاری چنان است که رسول خدا سلام الله علیه     درباره آن فرمود : اگر نهالی در دست یکی از شماست و در آستانه برپایی قیامت به اندازه کاشتن آن فرصت دارد ، آن را بکارد .

امام صادق  سلام الله علیه     می فرماید : امیر مؤمنان    سلام الله علیه     با خود بارهای هسته خرما را حمل می کرد . پرسیدند : ای ابوالحسن ! چه چیزی همراه داری ؟ فرمود : اگر خدا بخواهد درخت خرماست ، پس آن ها را کاشت و هسته ای را فرو نگذاشت .

رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم   می فرماید : بهترین [ و با برکت ترین ] چیز ، درخت خرماست ، هر کس آن را فروخت پولش را همچون خاکستری بر باد رود ، مگر اینکه چیزی جایگزین آن کند .

نکته : درخت خرما ( نخل ) در محیط مناسبش جزو باقیات صالحات است ؛ ولی این ویژگی اختصاص به نخل ندارد ، بلکه در هر محیطی ، نشاندن درخت مفید و مناسب آن محیط ، می تواند باقیات صالحات باشد .